Partnerevent Mooi Nederland in samenwerking met CoLa
Op 28 november 2024 vond in de Utrechtse Werkspoorkathedraal & -fabriek het vierde partnerevent plaats van programma MooiNL. Dit keer in samenwerking met Coördinatie Lokale Architectuurinitiatieven (CoLA), het netwerk van ruim 40 lokale en regionale architectuurinitiatieven en instellingen. Tevens hield architect Sanne van Manen de Vitruvius Lezing 2024 en deed minister Mona Keijzer van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) haar visie op de ruimtelijke ordening uit de doeken. De rode draad die zich tijdens de rijke middag ontspon: hoe zorgen we voor plekken - leefgemeenschappen - waar mensen zich thuis voelen.
MooiNLxCoLA: Maatschappelijk dialoog
Moderator Indira van ‘t Klooster trapte de dag af met een vraag aan de 200 deelnemers: “Hoe maken we de kennis die voorhanden is toepasbaar op zo’n wijze dat ruimtelijke kwaliteit wordt geborgd?” Eenzelfde kwaliteit die in het Werkspoorkwartier is gerealiseerd, de locatie van het evenement. Een plek waar herbestemming, creatieve industrie, cultuur, horeca en erfgoed elkaar versterken tot een nieuwe Utrechtse hotspot.
Naast haar op het podium stond Paola Huijding, hoofd van de afleding Ruimtelijke Kwaliteit (DG Ruimtelijke Ordening). Veel deelnemers aan het evenement participeerden in ontwerpallianties die met de methodiek ontwerpend onderzoek werkten aan de 8 MooiNL handreikingen op gebiedsniveau. Paola Huijding: ‘Nu is het zaak om de maatschappelijke dialoog verder te brengen: met elkaar, in heel Nederland, in gesprek gaan over de geboden kennis en uitvinden wat nodig is om deze toepasbaar te maken.’
Die maatschappelijke dialoog kreeg het afgelopen jaar vorm in project MooiNLXCoLA. MooiNL vond in de Stichting Coördinatie Lokale Architectuurinitiatieven (CoLA) een logische partner om de dialoog op te starten. Het CoLA-netwerk bestaat namelijk uit meer dan 40 lokale en regionale architectuurcentra. Deze zijn lokaal geworteld en weten dus wie te betrekken om de benodigde lokale context boven tafel te krijgen die nodig is om de kennis uit de handreikingen te vertalen naar gebiedsniveau. Al wandelend, fietsend en luisterend ging in 14 gemeenten een stoet van lokale experts, bewoners en gebruikers stad en land in om de handreikingen lokaal te toetsen.
Geworteldheid
In de middag kwam de minister aan het woord. In haar speech spoorde ze de vakwereld aan om bij opgaven beter aan te sluiten bij wat mensen zelf mooi vinden. ‘Dat wordt nog wel eens vergeten,’ aldus de minister. ‘Mensen waarderen de plekken waar ze zich thuis voelen’. Als voorbeeld noemde ze Volendam, omdat haar familie er geworteld is. Keijzer: ‘Probeer tijdens het ontwerpen te achterhalen waar mensen verbinding mee hebben en neem die kennis mee als je aan Nederland ontwerpt’.
Vitruvius Lezing 2024: pleidooi voor Societas
Architect Sanne van Manen verzorgde de tweede Vitruvius Lezing. Zij introduceerde in haar speech societas als vierde waarde, naast de drie waardes die de Romeinse architect Vitruvius formuleerde en die het uitgangspunt zijn van het kwaliteitsdenken van MooiNL: gebruiks-, belevings- en toekomstwaarde. Daarnaast riep van Manen op tot een integrale benadering van ruimtelijke vraagstukken. Van Manen: ‘We moeten als sector de opgave eerder ter hand nemen, ver voordat ze als bouwproject op het bord van de architect belandt, en uitvinden hoe wij kunnen bijdragen aan het realiseren van maatschappelijke meerwaarde. Welke systeemveranderingen zijn nodig om de societas in projecten en business cases te adresseren?’
Van Manen vond dat ze als architect actie moest ondernemen om de traditie van volkshuisvesting weer nieuw leven in te blazen. Samen met andere ruimtelijk denkers richtte ze Platform Woonopgave op. Het platform maakte een analyse naar hoe en waarom deze wooncrisis tot stand kwam en maakt zo het probleem duidelijk. Ook laat ze in een actieagenda kansen zien hoe de woningmarkt eerlijker kan worden georganiseerd. Van Manen: ‘Bijvoorbeeld door het oprichten van een maatschappelijk investeringsfonds waardoor toekomstige kostenbesparingen naar voren worden gehaald. Of door ruimte te maken voor alternatieve betaalbare systemen zoals de wooncoöperatie of Community Land Trust.’
Ben je benieuwd naar de verdere inhoud van deze speech? Bekijk de publicatie Vitruvius Lezing: Sanne van Manen.
Social skills en de kracht van verbeelding
Lucas de Man sloot de dag af met een oproep om ons niet alleen te richten op het ordenen van de ruimte, maar ook op de mensen die in die ruimte leven. Volgens De Man heeft de maatschappelijke dialoog voeren enkel zin met inzet van social skills en de kracht van verbeelding. ‘Geef mensen ook de ruimte voor een zoektocht naar nieuwe verhalen over in welk land we willen leven. Dan heb je de meeste kans op een mooi Nederland.’